Lokale heffingen

Naast de algemene uitkering uit het Gemeentefonds en de specifieke uitkeringen van het Rijk zijn de lokale heffingen een belangrijk onderdeel van de gemeentelijke inkomsten. Deze inkomsten kennen zowel een ongebonden karakter (algemeen dekkingsmiddel) als een gebonden karakter (specifieke heffingen).

Deze paragraaf behandelt de belangrijkste uitgangspunten ten aanzien van de verschillende gemeentelijke heffingen (tarievenbeleid), geeft daarnaast een overzicht op hoofdlijnen evenals een aanduiding van de lokale belastingdruk en tenslotte een korte beschrijving van het kwijtscheldingsbeleid. 

Gemeenten hebben een gesloten belastingstelsel. Door de landelijke overheid wordt bepaald welke belastingen de gemeenten mogen heffen. Daarbij wordt onderscheid gemaakt tussen belastingen die onderdeel uitmaken van de algemene dekkingsmiddelen en heffingen waarbij een vergoeding wordt betaald voor een door de gemeente uitgevoerde taak of verleende dienst.

Lokale heffingen hebben tot doel dat de gemeente door het verwerven van eigen middelen dekking vindt voor haar uitgaven in het kader van de uitvoering van de gemeentelijke taken. De invoering, wijziging of intrekking van lokale heffingen dient door middel van een door de gemeenteraad vast te stellen verordening te geschieden. De definitieve vaststelling van de tarieven door de gemeenteraad vindt plaats in december 2025.

Tot de uitgevoerde taken worden gerekend; de onroerende zaakbelasting, forensenbelasting, toeristenbelasting en precariobelasting. Tot de door de gemeente verleende diensten behoren de afvalstoffenheffing en de rioolheffing. Daarnaast zijn er nog de marktgelden, lijkbezorgingsrechten, havengelden en leges als vergoeding voor diverse diensten en taken (burgerlijke stand, reisdocumenten, rijbewijzen, omgevingsvergunning, etc.). De betreffende tarieven moeten in beginsel de gemaakte kosten dekken. Hier geldt het principe: de gebruiker betaalt.

Zeewolde verleent kwijtschelding voor de onroerende zaakbelasting, afvalstoffenheffing en rioolheffing. De norm voor het verlenen van kwijtschelding is gesteld op 100% van het bijstandsniveau. Dit betekent dat 100% van het inkomen op bijstandsniveau wordt vrijgelaten bij de beoordeling of iemand in aanmerking komt voor kwijtschelding. De normbedragen voor kwijtschelding gemeentelijke belastingen worden door het Rijk per halfjaar aangepast en vastgesteld. Ten behoeve van de uitvoering van de aanvragen om kwijtschelding is recent de Leidraad Invordering van Zeewolde aangepast.

Gebaseerd op de cijfers van het Centraal Planbureau bij de Meicirculaire Gemeentefonds 2025 wordt voor het begrotingsjaar 2026 een trendmatige aanpassing voorgesteld van 2,7% (prijs bruto binnenlands product voor het jaar 2026). In een aantal situaties (bijvoorbeeld reisdocumenten) worden de legestarieven (mede) vastgesteld door de rijksoverheid en gepubliceerd in de Staatscourant.

Naast belastingen, heft de gemeente bestemmingsheffingen, rechten en leges voor individuele dienstverlening aan haar burgers. De tarieven van deze rechten en leges dienen zodanig vastgesteld te worden dat de geraamde opbrengsten de geraamde kosten voor het verlenen van de diensten niet overschrijden. De opbrengst van deze zogeheten gebonden heffingen dient alleen ter bestrijding van de kosten die de gemeente voor de betreffende dienstverlening maakt.

In deze paragraaf Lokale heffingen worden concepttarieven 2026 genoemd. Deze tarieven zijn uitsluitend weergegeven om aan te geven wat het tarief bedraagt wanneer de begroting ongewijzigd wordt aangenomen. De tarieven worden definitief vastgesteld bij de belastingmaatregelen in de laatste raadsvergadering van 2025.

Jaarlijks wordt de COELO Atlas van de lokale lasten opgesteld. Dit betreft een jaarlijkse monitor van de ontwikkeling van de lokale lasten op macro- en microniveau. Voor onderstaande gegevens is gebruikgemaakt van de COELO Atlas van de lokale lasten 2025. De gegevens hebben betrekking op 2025, die van 2026 zijn nog niet bekend. Bij het aanbieden van de belastingmaatregelen 2026 zullen we voor zover mogelijk hier nader inzicht in geven.

Woonlasten zijn betalingen die huishoudens doen in verband met wonen. De gemeentelijke woonlasten bestaan uit de Onroerendezaakbelasting (OZB), de Rioolheffing en de Afvalstoffenheffing. In enkele gemeenten wordt van deze bedragen heffingskorting afgetrokken. Zeewolde maakt hier geen gebruik van. De gemeentelijke woonlasten bestaan voor huishoudens met huurwoningen uit de Afvalstoffenheffing en soms Rioolheffing. Eigenaar-bewoners betalen daarnaast ook OZB.

• De hoogste woonlasten voor eigenaar/bewoner meerpersoonshuishouden bedragen €2.117,- (gemeente Bloemendaal) en de laagste bedragen € 680,- (gemeente Ameland).
• Voor huurders/bewoners zijn de hoogste woonlasten voor meerpersoonshuishoudens € 880,- (gemeente West Betuwe) en de laagste € 34,- (gemeente Nijmegen).

Vastgesteld gemeentelijk beleid

• De OZB woningen is een algemene belasting;
• De OZB woningen wordt geheven van eigenaren;
• Voor OZB woningen eigenaren worden geen vrijstellingen verleend;
• Deze percentages gelden als stijging van de geraamde opbrengst t.o.v. vorig jaar;
• De OZB woningen eigenaren 2026 is gebaseerd op de WOZ-waarde van 1 januari 2025;
• Areaal-uitbreidingen leiden tot een hogere opbrengst, maar worden niet in de tarieven gecompenseerd;
• Op grond van de Meicirculaire 2025 wordt voor de marktontwikkeling van woningen tussen 1 januari 2024 en 1 januari 2025 de WOZ-waarde ontwikkeling geschat op 10,5%. In aanvulling daarop wordt de waardeontwikkeling op woningen extra gecorrigeerd met -0,20% omdat in de begroting 2025 uit is gegaan van een waardeontwikkeling van 3,50% en de werkelijke waardeontwikkeling 3,30% bleek te zijn. De daadwerkelijke WOZ-waardeontwikkeling wordt later in het jaar definitief vastgesteld;
• Een bijkomend effect van waardestijging van de woningen is een daling van opbrengsten vanuit het Gemeentefonds. In eerste instantie zal de gemeente voor deze hogere WOZ-waarde extra gekort worden in de algemene uitkering. Omdat dit bij alle gemeenten gebeurt, blijft een stuk van de algemene uitkering onverdeeld. Dit wordt dan in tweede instantie alsnog aan de gemeenten uitgekeerd, echter niet in dezelfde verhouding als waarmee gekort is. Is de waardestijging in de gemeente conform het landelijk gemiddelde dan zal het effect op de algemene uitkering redelijk budgettair neutraal zijn. Is de stijging hoger dan het landelijk gemiddelde dan gaat de gemeente er op achteruit, is de stijging lager dan het landelijk gemiddelde dan gaat de gemeente er op vooruit. Het effect van deze vermindering is lastig te bepalen, vandaar dat in deze meerjarenbegroting hiermee geen rekening is gehouden.

Voornemen 2026

• De geraamde opbrengst OZB woningen eigenaren 2026 is gebaseerd op de opbrengst van 2025 verhoogd met een inflatiecorrectie;
• De OZB niet-woningen 2026 is gebaseerd op de schatting van de WOZ-waarde per 1 januari 2025;
• Het tarief woningen eigenaren bedraagt voor 2026: 0,1277% (2025: 0,1360%);
• Het tarief OZB voor woningen en niet woningen en eigendom en gebruik worden bij de Belastingmaatregelen 2026 definitief vastgesteld.

Vastgesteld Beleid

• De OZB niet-woningen is een algemene belasting;
• De OZB niet-woningen worden geheven van eigenaren en gebruikers;
• Voor OZB niet-woningen wordt geen kwijtschelding verleend;
• Voor OZB niet-woningen bestaan wettelijke vrijstellingen;
• De leegstand van niet-woningen wordt niet gecompenseerd door hogere tarieven;
• Areaal-uitbreidingen leiden tot een beperkte hogere opbrengst, maar worden niet in de tarieven gecompenseerd;
• Op grond van de Meicirculaire 2025 wordt voor de marktontwikkeling van niet-woningen tussen 1 januari 2024 en 1 januari 2025 de WOZ-waarde ontwikkeling geschat op 2% voor niet-woningen. In aanvulling daarop wordt de waardeontwikkeling op niet-woningen extra gecorrigeerd met 1,58%. In de begroting 2025 was uitgegaan van een waardeontwikkeling van 1,25% terwijl de werkelijke waardeontwikkeling 2,83% bleek te zijn. Het verschil wordt bij de berekening van de begrote opbrengsten meegenomen. De daadwerkelijke WOZ-waardeontwikkeling wordt later in het jaar definitief vastgesteld.

Voornemen 2026

• De opbrengsten 2026 OZB niet-woningen (eigenaren en gebruikers) is gebaseerd op de opbrengst 2025 verhoogd met een inflatiecorrectie;
• De OZB niet-woningen 2026 is gebaseerd op de schatting van de WOZ-waarde per 1 januari 2025;
• Het tarief voor eigenaren niet woningen bedraagt voor 2026: 0,2625% (2025: 0,2609%);
• Het tarief voor gebruikers niet woningen bedraagt voor 2026: 0,2088% (2025: 0,2075%);
• Het tarief OZB voor woningen en niet woningen en eigendom en gebruik worden bij de Belastingmaatregelen 2026 definitief vastgesteld.

Vastgesteld Beleid

• De Afvalstoffenheffing is een specifieke heffing; een vergoeding voor de kosten van ophalen en verwerken van huishoudelijk afval;
• De Afvalstoffenheffing wordt geheven van gebruikers van woningen;
• Uitgangspunt is volledige kostendekkendheid, waarbij tevens rekening wordt gehouden met de btw, de overhead, de rentelast en de stand van de voorziening Afvalstoffenheffing;
• Voor Afvalstoffenheffing is kwijtschelding mogelijk. Dit leidt tot een inkomstenderving. Deze inkomstenderving wordt niet gecompenseerd in het tarief Afvalstoffenheffing;
• De oninbare kosten zijn wel gecompenseerd in het tarief afvalstoffenheffing;
• De egalisatievoorziening afvalstoffenheffing wordt gebruikt om afwijkingen boven of onder een percentage van 100% op te vangen.

Voornemen 2026

• De tarieven Afvalstoffenheffing 2026 worden gebaseerd op de begrote lasten 2026;
• De afvalstoffenheffing 2026 wordt gewijzigd naar het aantal keren aanbieden van afval (Diftar);
• De tarieven Afvalstoffenheffing 2026 worden bij de Belastingmaatregelen 2026 definitief bepaald.

Vastgesteld Beleid

• De Riool- en Waterzorgheffing is een specifieke heffing; een vergoeding voor de kosten van onder andere de inzameling en het transport van afval- en hemelwater;
• De Riool- en Waterzorgheffing wordt geheven van de gebruiker;
• De Riool- en Waterzorgheffing is gebaseerd op het Gemeentelijk Rioleringsplan (2022-2028);
• Uitgangspunt is volledige kostendekkendheid, waarbij tevens rekening wordt gehouden met de (compensabele) btw, de overhead, de rentelast en de stand van de voorziening Egalisatie riolering;
• De kosten van waterschouwingen zijn opgenomen in het tarief Riool- en Waterzorgheffing;
• De egalisatievoorziening rioolheffing wordt gebruikt om afwijkingen boven of onder een percentage van 100% op te vangen.

Voornemen 2026

• Er zijn geen beleidsmatige aanpassingen beoogd voor 2026;
• Dit resulteert in een tarief van Riool- en Waterzorgheffing ad. € 146,- (2025: € 132,-);
• De tarieven riool- en waterzorgheffing 2026 worden bij de Belastingmaatregelen 2026 definitief vastgesteld.

Vastgesteld Beleid

• De Toeristenbelasting is een algemene belasting;
• De Toeristenbelasting wordt geheven per overnachting per persoon;
• De tarieven kennen twee methodieken. Voor vaste standplaatsen wordt een forfaitair systeem gehanteerd en voor overige overnachtingen een prijs per overnachting per persoon;
• Voor Toeristenbelasting wordt geen kwijtschelding verleend, er kan vrijstelling worden verleend;
• Het tarief Toeristenbelasting wordt altijd naar boven afgerond op hele eurocenten.

Voornemen 2026

• Voor het jaar 2026 is geen aanpassing in het beleid voorzien;
• Het tarief Toeristenbelasting 2026 is gebaseerd op het tarief 2025 dat wordt verhoogd met de inflatiecorrectie van 2,7%;
• De tarieven toeristenbelasting 2026 worden bij de Belastingmaatregelen 2026 definitief vastgesteld.

Vastgesteld Beleid

• De Forensenbelasting is een algemene belasting;
• De Forensenbelasting wordt geheven bij niet-ingezetenen die meer dan 90 dagen per jaar beschikken over een gemeubileerde woning;
• De tarieven Forensenbelasting worden altijd naar boven afgerond op hele euro's. Dit heeft tot gevolg dat de daadwerkelijke stijging, als gevolg van afronding, uitkomt boven het door de raad vastgestelde percentage;
• Voor Forensenbelasting wordt geen kwijtschelding verleend;
• De tarieven Forensenbelasting 2026 worden bij de Belastingmaatregelen 2026 definitief vastgesteld.

Voornemen 2026

• Voor het jaar 2026 is geen aanpassing in het beleid voorzien;
• Het tarief Forensenbelasting 2026 is gebaseerd op het tarief 2025 dat wordt verhoogd met de inflatiecorrectie van 2,7%;
• De tarieven forensenbelasting 2026 worden bij de Belastingmaatregelen 2026 definitief vastgesteld.

Vastgesteld Beleid

• Er wordt geen precariobelasting meer geheven sinds 1 januari 2022. De verordening is echter nog altijd in tact.

Voornemen 2026

• Het tarief Precariobelasting 2026 is gebaseerd op het tarief 2025 dat wordt verhoogd met de inflatiecorrectie van 2,7%;
• De tarieven Precariobelasting 2026 worden bij de Belastingmaatregelen 2026 definitief vastgesteld.

Vastgesteld Beleid

• De Begraafrechten zijn een specifieke heffing; een vergoeding voor onder andere het gebruik van de begraafplaats en diensten in verband met de begraafplaats;
• De lijkbezorgingsrechten zijn niet kostendekkend. Gezien de bevolkingssamenstelling is het ook niet voor de hand liggend om de tarieven in een kort tijdsbestek te verhogen tot een kostendekkend tarief.

Voornemen 2026

• De tarieven begraafplaats 2026 zijn gebaseerd op de tarieven 2025 verhoogd met een inflatiecorrectie van 2,7%;
• Dit leidt tot een kostendekkendheid van 90%;
• De tarieven Begraafrechten 2026 worden bij de Belastingmaatregelen 2026 definitief vastgesteld.

Vastgesteld Beleid

• De Marktgelden zijn een specifieke heffing; een vergoeding voor de kosten van het innemen van een standplaats en de aansluiting op de elektriciteitskasten, inclusief btw;
• Het uitgangspunt is volledige kostendekkendheid (100%);
• De Marktgelden worden geheven van de gebruikers van de weekmarkt en standplaatshouders;
• Tarieven worden vastgesteld op hele eurocenten naar boven.

Voornemen 2026

• De tarieven Marktgelden 2026 zijn gebaseerd op de tarieven 2025 verhoogd met een inflatiecorrectie van 2,7%;
• Dit leidt tot een kostendekkendheid van 84%;
• De tarieven Marktgelden 2026 worden bij de Belastingmaatregelen 2026 definitief vastgesteld.

Vastgesteld Beleid

• De leges zijn een specifieke heffing; een vergoeding voor, door of vanwege de gemeente verstrekte diensten, waaronder de Nederlandse identiteitskaart;
• Uitgangspunt is volledige kostendekkendheid, tenzij nadrukkelijk door de raad anders is besloten. Deze besluiten zijn genomen voor: gehandicaptenparkeerkaart en organisatiekeurmerk CBF;
• Op niveau van de verordening mogen de leges de 100% kostendekkendheid niet overstijgen;
• Voor leges is geen kwijtschelding mogelijk;
• De uitgangspunten van de Omgevingswet worden sinds 2024 meegenomen in de Verordening leges. Als gevolg van de nieuwe activiteiten wordt jaarlijks beoordeeld of dit leidt tot een aangepaste verordening.

Voornemen 2026

• De uitgaven van de leges worden trendmatig verhoogd;
• De gemeentelijke leges tarieven 2026 zijn gebaseerd op de tarieven 2025 en worden verhoogd met een inflatiecorrectie van 2,7%;
• De tarieven overige legestarieven 2026 worden bij de Belastingmaatregelen 2026 definitief vastgesteld.

Vastgesteld beleid

• De havengelden zijn een specifieke heffing; een vergoeding voor, door of vanwege de gemeente verstrekte diensten;
• Door de gemeenteraad is besloten dat de betreffende tarieven niet volledig kostendekkend behoeven te zijn;
• Voor havengelden is geen kwijtschelding mogelijk.

Voornemen 2026

• De uitgaven van de havengelden worden trendmatig verhoogd;
• De tariefstelling wordt gebaseerd op een benchmark van de gemiddelde tarieven in omliggende gemeenten;
• De tarieven havengelden 2026 zijn gebaseerd op de tarieven 2025 en worden, rekening houdend met de bovengenoemde trend en benchmark, verhoogd met 5,12%;
• De tarieven havengelden 2026 worden bij de Belastingmaatregelen 2026 definitief vastgesteld.

De ongebonden heffingen (Onroerende zaak belastingen, Toeristenbelasting, Forensenbelasting, Precariobelasting) worden alle tot de algemene dekkingsmiddelen gerekend, omdat zij niet aan een inhoudelijk begrotingsprogramma zijn gerelateerd; de besteding is niet gebonden aan een bepaalde taak. De opbrengsten van deze heffingen zijn vrij besteedbaar.

De gebonden heffingen (ook wel bestemmingsheffing en daarnaast rechten of voorheen retributie genoemd), zoals de afvalstoffen- en rioolheffing, lijkbezorgingsrechten, marktgelden, havengelden en leges worden verantwoord op het betreffende programma en worden niet tot de algemene dekkingsmiddelen gerekend. Het betreffen gedwongen betalingen aan de (lokale) overheid ter zake van een concrete, door de (lokale) overheid als zodanig, individueel bewezen dienst.

Hierbuiten valt de zogeheten Bedrijven Investeringszones (BIZ), omdat de gemeente bij deze regeling alleen een rol heeft voor de heffing. De ontvangen gelden worden rechtstreeks doorgesluisd naar een speciaal voor de BIZ opgerichte vereniging of stichting. Voor Zeewolde is dit de Stichting Ondernemersfonds Centrum Zeewolde.