Lokale heffingen

Naast de algemene uitkering uit het Gemeentefonds en de specifieke uitkeringen van het Rijk zijn de lokale heffingen een belangrijk onderdeel van de gemeentelijke inkomsten. Deze inkomsten kennen zowel een ongebonden karakter (algemeen dekkingsmiddel) als een gebonden karakter (specifieke heffingen).

Deze paragraaf behandelt de belangrijkste uitgangspunten ten aanzien van de verschillende gemeentelijke heffingen (tarievenbeleid), geeft daarnaast een overzicht op hoofdlijnen evenals een aanduiding van de lokale belastingdruk en tenslotte een korte beschrijving van het kwijtscheldingsbeleid. 

Gemeenten hebben een gesloten belastingstelsel. Door de landelijke overheid wordt bepaald welke belastingen de gemeenten mogen heffen. Daarbij wordt onderscheid gemaakt tussen belastingen die onderdeel uitmaken van de algemene dekkingsmiddelen en heffingen waarbij een vergoeding wordt betaald voor een door de gemeente uitgevoerde taak of verleende dienst.

Lokale heffingen hebben tot doel dat de gemeente door het verwerven van eigen middelen dekking vindt voor haar uitgaven in het kader van de uitvoering van de gemeentelijke taken. De invoering, wijziging of intrekking van lokale heffingen dient door middel van een door de gemeenteraad vast te stellen verordening te geschieden. De definitieve vaststelling van de tarieven door de gemeenteraad vindt plaats in december.

Tot de uitgevoerde taken worden gerekend; de onroerende zaakbelasting, forensenbelasting, toeristenbelasting en precariobelasting. Tot de door de gemeente verleende diensten behoren de afvalstoffenheffing en de rioolheffing. Daarnaast zijn er nog de marktgelden, lijkbezorgingsrechten, havengelden en leges als vergoeding voor diverse diensten en taken (burgerlijke stand, reisdocumenten, rijbewijzen, omgevingsvergunning, etc.). De betreffende tarieven moeten in beginsel de gemaakte kosten dekken. Hier geldt het principe: de gebruiker betaalt.

Kwijtscheldingsbeleid
De voorwaarden waarbinnen de gemeente kwijtschelding kan verlenen aan natuurlijke personen zijn door het Rijk in onder meer de Invorderingswet en bijbehorende Uitvoeringsregeling strak omschreven. Kwijtschelding kan alleen worden verleend indien het een aanslag betreft voor de onroerende zaakbelastingen, afvalstoffenheffing en rioolrechten. De overige heffingen zijn uitgesloten van kwijtschelding.
Bij de beoordeling van verzoeken om kwijtschelding wordt de 100 %-norm gehanteerd. Dit betekent dat, om in aanmerking te komen voor kwijtschelding, het inkomen niet hoger mag liggen dan 100 % van het bijstandsniveau. Vervolgens vindt er een vermogenstoets plaats.
Voor bijstandsgerechtigden worden de toegekende aanvragen van het voorgaande jaar bij het inlichtingenbureau getoetst. Deze toets is niet alleen een vermogenstoets, maar ook een inkomenstoets.
Er wordt gewerkt met een “verkort formulier” en wordt er maandelijks door het Inlichtingenbureau bekeken of iemand voor automatische kwijtschelding in aanmerking komt. Het Inlichtingenbureau werkt met inkomens- en vermogensgegevens die ouder zijn dan een half jaar. Om zorgvuldig te bekijken of iemand toch voor kwijtschelding in aanmerking komt, wordt de aanvrager in de gelegenheid gesteld om een ”uitgebreid formulier” in te vullen en met alle gevraagde bijlagen terug te sturen. Er wordt dan handmatig bekeken of de aanvrager voor kwijtschelding in aanmerking komt. Vorig jaar hebben 21 personen hier geen gehoor aan gegeven. De aanvragen zijn inhoudelijk dus niet behandeld en buiten behandeling gesteld.

Naast belastingen, heft de gemeente bestemmingsheffingen, rechten en leges voor individuele dienstverlening aan haar burgers. De tarieven van deze rechten en leges dienen zodanig vastgesteld te worden dat de geraamde opbrengsten de geraamde kosten voor het verlenen van de diensten niet overschrijden. De opbrengst van deze zogeheten gebonden heffingen dient alleen ter bestrijding van de kosten die de gemeente voor de betreffende dienstverlening maakt.

Jaarlijks wordt de COELO Atlas van de lokale lasten opgesteld. Dit betreft een jaarlijkse monitor van de ontwikkeling van de lokale lasten op macro- en microniveau. Voor onderstaande gegevens is gebruikgemaakt van de COELO Atlas van de lokale lasten 2024. 

Woonlasten zijn betalingen die huishoudens doen in verband met wonen. De gemeentelijke woonlasten bestaan uit de Onroerendezaakbelasting (OZB), de Rioolheffing en de Afvalstoffenheffing. Een eventuele heffingskorting wordt hiervan afgetrokken. Zeewolde maakt hier geen gebruik van. De gemeentelijke woonlasten bestaan voor huishoudens met huurwoningen uit de Afvalstoffenheffing en soms Rioolheffing. Eigenaar-bewoners betalen daarnaast ook OZB. In enkele gemeenten wordt van deze bedragen heffingskorting afgehaald.

• De hoogste woonlasten voor eigenaar/bewoner meerpersoonshuishouden bedragen €1.988,- (gemeente Bloemendaal) en de laagste bedragen € 675,- (gemeente Rijssen-Holten).
• Voor huurder/bewoners zijn de hoogste woonlasten voor meerpersoonshuishoudens € 835,- (gemeente IJsselstein) en de laagste € 32,- (gemeente Nijmegen).

De OZB-tarieven worden zoals genoemd onder de gehanteerde beleidsuitgangspunten (tarievenbeleid) verhoogd met de trendmatige groei van de prijs nationale bestedingen (pNb). Daarmee blijven deze binnen de door het Rijk vastgestelde macronorm.  Op basis van de begroting hebben we de opbrengsten van de OZB nagenoeg gehaald.

De totale opbrengst OZB was geraamd op € 11.238.600. Met een werkelijke baat van € 11.218.287  is er een negatief resultaat van € 20.313. 

De tarieven worden naar een percentage van de vastgestelde WOZ waarde berekend.

Bij de jaarrekening is een beperkt verschil te zien met de inschatting van de begroting.

De kosten voor de inzameling en verwerking van afval worden tot op heden volledig gedekt uit de afvalstoffenheffing.

De opbrengst was geraamd op € 3.707.800,- . Met een werkelijke baat van € 3.699.546,- zien we een klein negatief verschil van € 8.254,- 

De kostendekkendheid voor de riool- en waterzorgheffing is op begrotingsbasis 100%. 

De gemeente is op basis van de Wet Milieubeheer verplicht om een Gemeentelijk Rioleringsplan (GRP) te hebben. Hierin wordt beschreven hoe het afvalwater doelmatig wordt ingezameld en getransporteerd en voor welke prijs dit kan. De tarieven voor de rioolrechten mogen niet meer dan kostendekkend zijn.
Het rioolonderhoud wordt uitgevoerd conform het op 16 december 2021 vastgestelde Gemeentelijke rioleringsplan 2022-2025 met de titel “Vooruit op de ingeslagen weg”. Conform het raadsbesluit “Klimaatadaptatie” van 16 december 2021 is in dit plan (financieel) rekening gehouden met de voorbereiding van de maatregelen die de komende 20 jaar nodig zijn in verband met het veranderende klimaat.

De opbrengst was geraamd op € 1.522.000,- met een werkelijke baat van € 1.519.054,- zien we een klein negatief verschil van € 2.946,-.

De toeristenbelasting is een algemeen dekkingsmiddel. Heffing vindt conform de verordening plaats per overnachting per persoon. Voor vaste standplaatsen wordt een forfaitair tarief gehanteerd voor bijvoorbeeld een jaar- of seizoenplaats (rekening houdend met het type seizoenplaats). De recreatieondernemers berekenen deze kosten door aan hun gasten en betalen de belasting aan de gemeente. Overigens vloeit van de opbrengst jaarlijks een substantieel bedrag weer terug naar de recreatieve sector.

De opbrengst voor deze belasting was voor 2024 geraamd op € 3.835.000,-. Met een werkelijke baat van € 3.806.000,- zien we een klein negatief verschil van € 29.000,-.

Deze belasting wordt geheven bij natuurlijke personen die geen hoofdverblijf in de gemeente hebben en op meer dan 90 dagen van het belastingjaar voor zich of zijn gezin een gemeubileerde woning beschikbaar houdt. Op basis van de begroting is de werkelijke opbrengst hoger. Dit heeft met name te maken met de stijging van de WOZ-waarde van de woningen. De forensenbelasting wordt geheven op basis van de WOZ-waarde.

De opbrengst van de forensenbelasting was voor 2024 geraamd op € 584.000,-. Met een werkelijke baat van  € 565.000,- zien we een negatief verschil van € 19.000,-.

Er wordt geen precariobelasting meer geheven sinds 1 januari 2022.

De lijkbezorgingsrechten zijn niet kostendekkend. Gezien de bevolkingssamenstelling is het ook niet voor de hand liggend om de tarieven in een kort tijdsbestek te verhogen tot een kostendekkend tarief. Op begrotingsbasis  is uitgegaan van een dekkingspercentage van afgerond 100%.

Onder de naam marktgeld wordt een recht geheven voor het innemen van een standplaats op de wekelijkse markt in de gemeente. De tarieven voor de marktgelden zijn in principe 100% kostendekkend op begrotingsbasis.

De tarieven voor de leges zijn in principe 100% kostendekkend op begrotingsbasis.

De geheven havengelden zijn lager dan de bijbehorende lasten. De gemeenteraad heeft ingestemd met de vaststelling van een niet kostendekkend tarief. Overigens zijn de kosten en opbrengsten hieromtrent marginaal.

De ongebonden heffingen (Onroerende zaak belastingen, Toeristenbelasting, Forensenbelasting, Precariobelasting) worden alle tot de algemene dekkingsmiddelen gerekend, omdat zij niet aan een inhoudelijk begrotingsprogramma zijn gerelateerd; de besteding is niet gebonden aan een bepaalde taak. De opbrengsten van deze heffingen zijn vrij besteedbaar.

De gebonden heffingen (ook wel bestemmingsheffing en daarnaast rechten of voorheen retributie genoemd), zoals de afvalstoffen- en rioolheffing, lijkbezorgingsrechten, marktgelden, havengelden en leges worden verantwoord op het betreffende programma en worden niet tot de algemene dekkingsmiddelen gerekend. Het betreffen gedwongen betalingen aan de (lokale) overheid ter zake van een concrete, door de (lokale) overheid als zodanig, individueel bewezen dienst.

Hierbuiten valt de zogeheten Bedrijven Investeringszones (BIZ), omdat de gemeente bij deze regeling alleen een rol heeft voor de heffing. De ontvangen gelden worden rechtstreeks doorgesluisd naar een speciaal voor de BIZ opgerichte vereniging of stichting. Voor Zeewolde is dit de Stichting Ondernemersfonds Centrum Zeewolde.